Seria "Świadkowie": FRONT

 Ryszard Rynkowski śpiewał „Za starzy na grzech – za młodzi na sen” – ale to nie jest najwłaściwsza definicja. Bo nadzieja umiera ostatnia? Zapewne… Starsi panowie piją wódkę i rozmawiają. O tym co wokół. I o czasach dawno minionych. O życiu i o babach. Starsi panowie już nie dorobią się, już nie będzie ministerialnych stołków. To o czym tu gadać jak nie o tym co było? Słucham. I staram się zapamiętać. Bo tego nie ma nigdzie – w żadnych opracowaniach, żadnych pamiętnikach…

Opowiada Wiesiek. Lipiec 1944, gdzieś pomiędzy Ostrowią Mazowiecką i Zambrowem. Kilka starych, kiedyś zamożnych, ale teraz ogołoconych przez wojnę chałup. Stoją na skraju sporego zagłębienia terenu, kilkaset metrów dalej jest w dole tylko rzeczka, kawałek pustego pola i las. Niedaleko linia kolejowa na wschód, betonowy mostek, pod którym ustawiła się bateria przeciwlotnicza. Rosjanie rozbili obóz w lesie, tam czują się bezpiecznie. W chałupach miejscowi, zjechali tu z różnych zakątków regionu, głównie kobiety i dzieci. Plus załoga niemieckiego posterunku obserwacyjnego. Dwóch starszych Wermachtowców, czują otaczającą ich nienawiść, ale nie ma mowy o znęcaniu się nad stałymi mieszkańcami domu. Niemcy rano wypijają w kuchni cienką kawę żołędziową i wychodzą „do pracy”. Na dobrze zamaskowane stanowisko poddasza ciągną lornetki i karabin snajperski. To przedmiot ich dumy, obchodzą się z żelastwem delikatnie, czyszczą je codziennie i przemawiają doń. Hundin… Znaczy się: suka. Wersja nie do strzelania seriami, uzbrojona dodatkowo w najprawdziwszą lunetę Zeissa. Zaczyna się polowanie. Ruscy prędzej czy później muszą wysłać do rzeczki załogę, która nabierze wody do wiader i pojemników. Strzał pada znienacka, potem drugi i trzeci. Ofiary niczego nie słyszą z tej odległości, nieruchomieją, przez chwilę nie dzieje się nic. Po minucie, dwóch do rzeki gna zakosami kolejna ekipa. Zza kępy roślinności obserwuje ich wysoki, starannie ubrany oficer z rewolwerem w ręku i lornetką. Kula dosięga go miękko, pomiędzy drzewami następuje potężne zamieszanie. Ekipa szeregowców zaczyna działać – ale nie w sensie pobierania wody, lecz grabienia ciał zabitych kolegów z butów, spodni i rzeczy osobistych.

Matka Wieśka doskonale mówi po niemiecku, to pozostałość po pracy w przedwojennej polskiej „wojskowości”. Starszy Niemiec wie jaki jest stosunek Polaków do nich, do ich narodu. Nie reaguje na żadne komentarze, żadne zaczepki. Któregoś dnia skarży się, że on sam ma już dość. Wczoraj położył pięćdziesięciu, dzisiaj pewnie nie inaczej. I ma już tylko jedno marzenie: żeby ta kula przeznaczona dla niego trafiła go tak precyzyjnie, jak on trafia tych ruskich. A wy – mówi – jak front ruszy, to będzie lada dzień, pochowajcie kobiety do piwnicy i wytarzajcie w smole. Bo inaczej zobaczycie rzeczy, o których wam się nie śniło… Ja dla was zrobię tylko jedno: zlikwiduję nasze stanowisko na górze i pozacieram ślady. Karabin zakopcie głęboko. Inaczej wyrżną wszystkich…

Tyle że nikt mu nie wierzy. Tu za dobrze pamięta się dzień wieszania. W sąsiedniej miejscowości, po ataku partyzanckim na linię kolejową. Transport amunicji, sprzętu wojskowego, nowe, coraz młodsze „mięcho armatnie” w drodze na front. Wszystko poszło do nieba w serii pomarańczowych, konwulsyjnych eksplozji. Nie pomogło wycinanie lasów po paręset metrów po każdej stronie torów, szwabskie wachy z psami i schmeisserami. Zemścili się w kilka dni później wieszając przypadkowo złapanych mężczyzn. Wiesiek nie mógł patrzeć na drgające nogi swojego wujka, był tylko młynarzem, nie znał się na materiałach wybuchowych.

A potem front ruszył naprawdę. Najpierw ruscy podprowadzili zespół katiusz i odpalili z nich dwie salwy pocisków. Na szczęście nakierowanych nie na cywilne, marniejące domy, ale na zgromadzenie szwabskiego sprzętu wojskowego wzdłuż torów kolejowych. Obserwatorom zdawało się, że to trwa wiecznie, ten piekielny jazgot po którym nie zostawało już nic, ani torów, ani podkładów, wielka mieszanina krwi, metalu i ludzkich szczątków. Pierwsza szturmowa fala ruskich przeszła po tym w ogóle nie zauważając okolicy. Do wieśkowego domu dotarli ci z drugiego rzutu. Brudni, głodni, z dzikim wzrokiem, w rozpadających się butach. Najpierw wyłapali wszystkie kury, świnie zdołali „zagospodarować” już Niemcy. Matka okutana w starą chustę zdołała uprosić oficera politycznego aby zamieszkał w ich domu, był największy w tej grupie. Kolejny wymuskany elegancik nie namyślał się zbyt długo. I już drugiego dnia pokazał co może w tej armii „polityczny”.

Było tak: rano jeden z szeregowych wywalił serię ze znalezionego gdzieś na pobojowisku przy torach szwabskiego automatu. W drzwi byłego chlewiku w ich obejściu. Domagał się żarcia, wódki i jakichś kobiet. Nie było. Dzikie wrzaski i seria zaniepokoiły politruka. Spokojnie wyszedł na zewnątrz i kazał żołnierzowi podać znaleziony automat. Potem odejść kilka kroków i odwrócić się. Trzymając schmeissera jedną ręką wywalił resztę  magazynku w  powietrze. Tuż obok głowy szeregowca. Spodnie żołnierza zrobiły się mokre. – Zrób to w mojej obecności jeszcze raz, a pójdziesz do rozminowywania. Wiesz co to znaczy? Wiesz, na pewno wiesz. Będziesz bez karabinu lazł po polu tak długo, póki mina nie oberwie ci nóg…-

Skąd Wiesiek to wszystko wie? Proste: „wojskowość” matki to była przedwojenna „dwójka”. Tam trzeba było znać języki obu wrogów…

M.Z.